Kan jij je eigen broek ophouden?

Sinds 1975 is loondiscriminatie in Nederland verboden. Toch is de loonkloof er nog steeds. Niet alleen in ons land, maar in heel Europa. Want de cijfers zijn snoeihard: gemiddeld verdienen vrouwen in Nederland 13% minder per uur dan mannen. Deze cijfers variëren per land en sector – ons land doet het redelijk als middenmoot – maar ze illustreren wel de omvang van het probleem. Bovendien is het ingewikkeld om de cijfers te vergelijken met elkaar. Er is geen land waar zoveel parttime wordt gewerkt als in Nederland. En dus is er ook geen ander land waar de arbeidsparticipatie van vrouwen zo hoog is als bij ons.

Rondkomen eigen salaris

In Nederland werken veel vrouwen parttime. Met een deeltijdbaan kunnen zij samen met hun partner de boel draaiende houden. Maar zelf rondkomen van haar salaris, dat gaat vaak niet. En die afhankelijkheid staat vrije keuzes in de weg. Op zich hoeft het geen probleem te zijn om minder te verdienen. Maar wat als er iets verandert in de privésituatie? Een scheiding, mantelzorg, overlijden of een ander live-event hakt er dan behoorlijk in. In dat soort gevallen is het moeilijk om op eigen benen te staan en rond te komen van een klein salaris. Deze vrouwen zijn dan financieel afhankelijk van anderen en van de overheid. Dat kan anders. Daarom start CNV een project om de financiële redzaamheid van vrouwen te vergroten.

Nog geen balans

Volgens projectleider Anneke Scheurink zijn er meerdere oorzaken waarom het zo moeilijk is om de loonkloof te dichten. Een belangrijke reden heeft te maken met historie. Getrouwde vrouwen hoorden vroeger niet te werken en moesten voor de kinderen en het huishouden zorgen. Dat gedachtegoed hangt nog ergens in de lucht. Scheurink: ‘Gelukkig is daar veel in veranderd, maar het galmt nog wel na in een ongelijke verdeling van werk en zorgtaken tussen mannen en vrouwen. De balans is nog steeds ver te zoeken: mannen nemen nou eenmaal minder zorgtaken op zich dan vrouwen. Daarnaast krijgen vrouwen minder betaald voor hetzelfde werk. En de sectoren waar veel vrouwen werken, kennen lagere lonen.’

Financieel kwetsbaar

Wat de redenen ook zijn, een loonkloof heeft verstrekkende gevolgen voor de financiële zelfstandigheid en redzaamheid van vrouwen. Want als je minder verdient, en je komt er alleen voor te staan – om wat voor reden dan ook – dan heb je ook minder middelen om economische beslissingen te nemen, een financieel doel te bereiken en jezelf (en gezin) te onderhouden. Het kan leiden tot afhankelijkheid en financiële kwetsbaarheid. Om een loonkloof op te lossen zijn efficiënte beleidsmaatregelen nodig. Bijvoorbeeld het bevorderen van loontransparantie en salarisonderhandelingen, het stimuleren van vrouwen in leidinggevende posities en het bieden van ondersteuningsprogramma’s voor werkende vrouwen. Oplossingen die vragen om een grote aanpak. Toch zijn er ook zaken die we zelf al kunnen doen. Het heeft namelijk volgens Scheurink ook te maken met bewustwording.

Andere keuzes

Als we ons bewust(er) worden van de financiële kwetsbaarheid van vrouwen, maken we wellicht ook andere keuzes. Scheurink: ‘We moeten als vrouw meer nadenken over de eigen toekomst. Ook zit nog steeds in de cultuur dat de vrouw minder gaat werken als ze gaat samenwonen of een kind krijgt. Of dat zij degene moet zijn die een zieke gaat mantelzorgen, hulpouder is op school en daarnaast ook het huishouden doet. Maar waarom die vrouw eigenlijk? En ben je je ervan bewust dat ook die ene dag minder werken een aanzienlijk effect heeft op jouw financiën en ook je pensioen?’

Ruime bewustwording

We moeten ons dus bewuster zijn van keuzes die van invloed zijn op de toekomst. Die verantwoordelijkheid ligt daarin niet alleen bij de vrouw. Zo zegt Scheurink: ‘Dit is bewustwording binnen de hele maatschappij. Dat is ruim, dus ook de werkgever en de partner. Want zolang een werkgever gek opkijkt als een man minder wil werken om voor het gezin te zorgen, houden we die cultuur in stand.’

Klankbordgroepen

Het project van Scheurink om financiële zelfredzaamheid bij vrouwen te vergroten, staat nog in de kinderschoenen. Om uit te zoeken wat CNV kan betekenen bij dit thema, gaat ze graag het gesprek aan met iedereen in de maatschappij die hier raakvlak mee heeft. Aan de hand van klankbordgroepen wil ze achterhalen waarom bepaalde keuzes gemaakt worden en wat de rol van een vakbond hierin is. Want, zo zegt Scheurink: ‘Ik wil niet met het vingertje wijzen naar vrouwen en zeggen dat ze massaal meer moeten werken. Ik wil wel bewustwording creëren door thema’s bespreekbaar te maken. We zijn bij CNV al jaren bezig met bredere thema’s dan alleen arbeidsvoorwaarden. Er zijn namelijk onderwerpen die zich in de privésituatie kunnen afspelen en invloed hebben op je werksituatie. Dit is een belangrijke. Laten we dit vooral met elkaar bespreekbaar maken.’

Denk je mee?

Samen bereik je meer. We gaan daarom graag het gesprek aan met zowel werkenden als werkgevers over dit belangrijke onderwerp. Hoe kijken jullie aan tegen de loonkloof en financiële zelfredzaamheid? Wil je hier graag over meedenken en meepraten wat CNV hierin kan betekenen? Meld je dan aan voor een klankbordgroep via: a.scheurink@cnv.nl.